Podstawowe informacje

Polonijne Centrum Nauczycielskie jest instytucją oświatową powołaną przez Ministra Edukacji Narodowej w 1991 r. Zadaniem Centrum jest merytoryczne i metodyczne wspomaganie nauczycieli spoza granic Rzeczypospolitej Polskiej, uczących języka polskiego i innych przedmiotów w języku polskim.

Gdy słyszymy określenie „oświata polskojęzyczna poza granicami kraju”, to przychodzi nam na myśl instytucja edukacyjna podobna do polskich placówek oświatowych, mająca uczniów, grono pedagogiczne, budynek, w którym odbywają się zajęcia. Takie tradycyjne myślenie o szkole jest zbyt wąskie w odniesieniu do sposobu pobierania nauki w języku polskim przez młodych Polaków mieszkających w innych krajach. Różnice wynikają z odmiennego prawa oświatowego danego kraju, istnienia lub braku finansowego wsparcia szkoły przez miejscową władzę, zaplecza dydaktycznego, w tym wykwalifikowanych nauczycieli polskojęzycznych, dostępu do polskiego księgozbioru itp. Szkoły polskie za granicą działają w bardzo różnych formach organizacyjnych, dzięki ofiarnej pracy nauczycieli, dyrektorów, rodziców, którzy z niezwykłą determinacją pokonują napotykane bariery, czyniąc możliwą polską edukację w różnych zakątkach świata. ORPEG PCN stara się im w tej pracy dopomóc.

Akty prawne regulujące działalność Polonijnego Centrum Nauczycielskiego:

1. Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 14 września 2023 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli ( Dz.U. 2023 poz. 2102);
2. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 maja 2019 r. w sprawie placówek doskonalenia nauczycieli (Dz.U. z 2019 r., poz. 1045).

PCN od początku nie był typową placówka doskonalenia nauczycieli, ale wielofunkcyjnym centrum edukacyjnym. W myśl założeń Ministerstwa Edukacji Narodowej, ma ono realizować zadania wynikające z umów dwustronnych, a także z potrzeb zgłaszanych przez oświatowe środowiska polonijne na Wschodzie i na Zachodzie.

Do zadań PCN należy:

1) organizowanie doskonalenia zawodowego nauczycieli pracujących wśród Polonii i Polaków zamieszkałych za granicą oraz dzieci pracowników migrujących, w tym:

a) prowadzenie w szczególności studiów metodycznych, seminariów, konferencji, wykładów, kursów online, warsztatów i praktyk metodycznych z zakresu nauczania języka polskiego, historii, geografii, kultury polskiej i innych przedmiotów nauczanych w języku polskim,

b) prowadzenie w szczególności seminariów, konferencji, wykładów, kursów on-line i warsztatów

z zakresu awansu zawodowego nauczycieli,

c) prowadzenie doradztwa metodycznego w szczególności w zakresie pedagogiki przedszkolnej,

wczesnoszkolnej, nauczania języka polskiego, historii, geografii, kultury polskiej i innych przedmiotów

nauczanych w języku polskim,

d) opracowywanie programów kursów, warsztatów, konferencji lub seminariów w zakresie dokształcania i doskonalenia zawodowego nauczycieli,

e) określanie potrzeb w zakresie doskonalenia zawodowego nauczycieli w dziedzinie pedagogiki

przedszkolnej, wczesnoszkolnej, nauczania języka polskiego, historii, geografii, kultury polskiej

i innych przedmiotów nauczanych w języku polskim oraz awansu zawodowego nauczycieli,

2) diagnoza potrzeb szkoleniowych nauczycieli,

3) tworzenie i rozwijanie systemu informacji pedagogicznej, w tym promowanie działalności innowacyjnej i eksperymentalnej w zakresie doskonalenia zawodowego nauczycieli,

4) współpraca w zakresie doskonalenia zawodowego nauczycieli z organizacjami społecznymi zarejestrowanymi za granicą, szkołami funkcjonującymi w systemach oświaty innych państw i innymi podmiotami, prowadzącymi nauczanie języka polskiego, historii, geografii, kultury polskiej oraz innych przedmiotów nauczanych w języku polskim za granicą,

5) współpraca w zakresie doskonalenia zawodowego nauczycieli z organami sprawującymi nadzór pedagogiczny, uczelniami, instytucjami publicznymi i organizacjami pozarządowymi działającymi na rzecz wspomagania nauczania języka polskiego, historii, geografii, kultury polskiej oraz innych przedmiotów nauczanych w języku polskim za granicą,

6) przygotowywanie i publikowanie materiałów metodycznych oraz wyposażanie w podręczniki i inne pomoce dydaktyczne oraz naukowe nauczycieli uczestniczących w formach doskonalenia zawodowego prowadzonych lub organizowanych przez PCN,

7) gromadzenie, systematyzowanie i udostępnianie informacji dotyczących oświaty polonijnej i polskojęzycznej w zakresie pedagogiki przedszkolnej, wczesnoszkolnej, nauczania języka polskiego,

historii, geografii, kultury polskiej oraz innych przedmiotów nauczanych w języku polskim;

Wydzieloną działalnością szkoleniową są kursy prowadzone od 2008 r. na zlecenie Ministerstwa Edukacji Narodowej dla repatriantów i ich rodzin. Z myślą o potrzebach tej grupy w 2010 roku Centrum wydało poradnik dla repatriantów a w 2011 r. opracowanie dotyczące procesu repatriacji w perspektywie psychologicznej.

Z pomocy PCN mogą korzystać przede wszystkim nauczyciele mieszkający na stałe poza granicami Polski, uczący języka polskiego lub innych przedmiotów w języku polskim w różnych typach placówek, wśród których są szkoły:

• działające w lokalnych systemach oświaty danego kraju,
• dwujęzyczne działające w lokalnych systemach oświaty danego kraju; szkoły polskie przy placówkach dyplomatycznych; społeczne działające w danym kraju przy stowarzyszeniach Polaków, związkach Polaków, parafiach:

-z polskim językiem nauczania,

-z językiem polskim jako przedmiotem obowiązkowym (status języka ojczystego lub obcego)

-z językiem polskim jako przedmiotem fakultatywnym,

-z sekcjami polskimi,

• europejskie działające w lokalnych systemach oświaty danego kraju.

• nauczyciele przedszkoli, szkół podstawowych i średnich specjalizujący się w nauczaniu języka polskiego, historii, geografii, muzyki, choreografii, a także innych przedmiotów prowadzonych po polsku,
• dyrektorzy szkół, pracownicy ministerstw oświaty, kuratoriów, ośrodków metodycznych, instytutów doskonalenia z krajów ościennych,
• nadzorujący – w krajach ościennych – nauczanie języka polskiego lub innych przedmiotów w języku polskim,
• działacze polonijni odpowiedzialni za nauczanie języka polskiego w szkołach sobotnio-niedzielnych,
• polonijni działacze kultury,
• pracownicy urzędów odpowiedzialnych za sprawy kultury w zagranicznych systemach oświatowych,
• uczniowie pobierający naukę języka polskiego lub w języku polskim w formach zorganizowanych w szkole, przy związkach Polaków, parafiach, szkołach sobotnio-niedzielnych,
• repatrianci i ich rodziny.